تفسیر ها و نیت هنرمند
مانیور وایت, عکاس و معلم برجسته عکاسی, یک بار گفت که"عکاسان بهتر از آنچه میدانند عکس می گیرند" او این مطلب را به عنوان هشداری علیه تاکید بیش از حد بر استنباط شخصی عکاسان از عکسی که گرفته اند بیان داشت. در پاسخ به مسئله نقد"نیت گرایی", یا آنچه که زیباشناسان آن را "خطای عمدی" عنوان داده اند, وایت مسئولیت تفسیر را نه بر عهده عکاس بلکه بر دوش بیننده گذاشت. نیت گرایی شیوه نقادانه نادرستی است که با واسطه ی آن تصویر (یا اثر ادبی) بر اساس نیت وقصدی که ایجاد کننده اثر از آفرینش آن داشته است تفسیر و قضاوت می شود. به عقیده کسانی که از نیت گرایی تبعیت می کنند, اگر, مثلا عکاس نیتش بیان مفهوم الف بوده است, پس مضمون عکس در آن باره است, و تفسیرها بنا بر نیت عکاس سنجیده خواهند شد. برای قضاوت درباره عکسها, منتقد باید مشخص سازد که عکاس به واسطه ی عکس قصد انتقال چه مفهومی را داشته است, و بر این مبنا قضاوت کند که آیا در این امر توفیق یافته است یا خیر. اگر عکاس نیتش را تحقق بخشیده باشد, پس تصویر خوب است; در غیر این صورت, تصویر ناموفق تلقی خواهد شد.
نیت گرایی, به عنوان شیوه نقادانه از چند جهت مشکل آفرین است. نخست آنکه پی بردن به نیت عکاس دشوار است. بعضی عکاسان در دسترس نیستند تا درباره تصاویرشان نظر بدهند; بعضی دیگر نیت خویش را بیان نمی دارند. برخی عکاسان ترجیح می دهند که عکس بگیرند و دیگران آن را نقد کنند. همان طور که سیدنی شرمن گفته است, " برایم فقط گرفتن عکس جالب بوده است, و تحلیل آن را به منتقدان وا می گذارم".
گروهی از عکاسان هنگام برداشتن عکس بر نیت خویش واقف نیستند. مثلا, جری اولسمن خیلی غریزی و آنی کار میکند:" وقتی شروع میکنم, هیچ برنامه و دستور کاری ندارم. می کوشم چیزی خلق کنم که از نظر بصری برانگیزنده و هیجان آفرین باشد, چیزی که قبلا کسی شبیهش را انجام نداده باشد, ولی برای من همسویی بصری و زندگی خواص خودش را دارد".
بسیاری عکاسان در آثارشان جایی هم برای ضمیر ناخودآگاهشان و مفاهیم ناخواسته ای که ممکن است بر اثر بیافزاید منظور می کنند. مثلا, سندی اسکاگلند می گوید که :" یکی از مجزوب کننده ترین جنبه های شیوه ی کار من محتوا و آگاهی نهفته ای است که از اثر می تراود, بی آنکه هنگام آفرینش هنری چنین هدف و مقصودی را پیگیری کرده باشم".
شاید مهمترین جنبه مسئله این باشد که وظیفه تفسیر را باید بیننده عهده دار گردد و نه عکاس. اگر به مداخله عکاس تکیه کنیم یا انتظار داشته باشیم که او قصد و نیتش را برایمان توضیح دهد, در حقیقت وظیفه ی خویش را, که همانا تفسیر چیزی است که می بینیم, منکر شده ایم. بنابر تمامی دلایل فوق,باید گفت که نیت گرایی شیوه نقادانه ضعیف و ناقصی است.
بعضی منتقدان معتقدند که, بیننده نباید توجهی به اظهارات عکاسان در مورد قصد و نیتشان کند, اما نباید تا این حد هم تند رفت. هنگامی که به اظهارات عکاس راجع به نیاتش واقف باشیم, می توانیم آنها را بخشی از محیط سبب ساز عکس و جزئی از مدارک تفسیر به شمار آوریم. ادوارد وستون دو جلد خاطرات نوشته است , دفتر یادداشتهای روزانه, که مطالبی را درباره او و آثارش آشکار می سازد. ناتان لیونز والن تراتنبرگ مجموعه های ارزنده ای منتشر کرده اند که اظهارات اولیه عکاسان را درباره برخی از اثارشان و راجع به عکاسی به طور کامل شامل می شود. در جامعه پرتحرک ما, عکاسان به کرّات سفر می کنند و در مورد نیت آثارشان توضیح می دهند, و گفته هایشان می تواند ادراک و ارزیابی کلی ما را نسبت به عکسهایشان افزایش دهد.
هرگاه عکاسی تفسیر خاصی را درباره عکسی خاص یا تفسیری کلی را در مورد کل آثارش عرضه داشت, این تفسیر صرفا به عنوان یکی از تفسیرهای ممکن و موجود تلقی خواهد شد. اگر قرار باشد این تفسیر معقول قلمداد شده پذیرفته شود , باید به نحوی مناسب عناصر موجود در عکس را تشریح کرده باشد و مانند هر تفسیر دیگر با معیارهای انطباق و همسویی سازگار باشد. ما باید تفسیر هنرمند را برهان به حساب آوریم و آن را بر همان پایه و اساس ارزیابی کنیم که سایر تفسیرهای عرضه شده را ارزیابی می کنیم. نباید تفسیری را, صرفا به این خاطر که هنرمند آن را ارائه کرده است, برتر و ممتاز بدانیم.
منبع : کتاب نقد عکس, در آمدی بر درک تصویر/ تری برت
